Stawizny

Prěni znaty Radworski wučer bě Valentinus Horrla. Wo nim zhonimy ze sudniskeje akty z dnja 12.08.1592. Tehdy bě přistajeny cyrkwje zdobom wučer, kěbětar, kantor, zwóńk a organist. Zapłaćichu so z naturalijemi. Wšitcy Radworscy wučerjo tutoho časa běchu Serbja. Wosada měješe přeco jenož jedneho wučerja. Wot 1597 do 1632 dźěłaše Valentin Nachtigall jako cyrkwinski pisar a wučer. Prěnje pisomne wopodstatnjenje za eksistencu šule w Radworju mamy dźakowano wosebiteho podawka.

Knježk von Minkwitz chcyše jutrowne jěchanje zakazać, daše z tuteje přičiny wrota kěrchowa zaračić a pósła wobrónjenych ludźi přećiwo křižerjam. Jedyn jěchar skočeše z konja, chwataše přez šulu k zwóńcy a wichorojće zwonješe.

W běhu lět bu šulske twarjenje přemałe za ličbu dźěći. Tohodla natwari so w lěće 1722 druhe Radworske šulske twarjenje. W tutej šuli bě tež wučerske bydlenje z bróžnju, chlěwom a dwórom.

W času wot 2. februara hač do 11. nowembra započa so wučba w 7.00 hodź., hewak w 7.45 hodź. Na spočatku hodźiny zaspěwa so kěrluš a/abo paćer.

 

 

8.00 hodź. - Boža mša
9.00 hodź. do 10.00 hodź. - ABC, čitanje a pismikowanje
10.00 hodź. do 10.30 hodź. - spěwanje serbskich spěwow
11.00 hodź. - modlenje
Dźěći wobjedowachu doma.
Potom započa so popołdniša wučba
wot 12.00 hodź. - ličenje, pisanje listow, łaćonšćina, serbšćina
Pozdźišo přidruži so hišće předmjet přirodowěda.

Wot tutoho časa stupaše ličba šulerjow tak sylnje, zo dyrbješe so dalše wučerske městno zarjadować. Tak poswjeći so 1874 třeća šula.

W njej zarjadowachu so nětko dwě wučerskej bydleni, dwě rjadowni za přeco 68 šulerjow, štyri pinčne rumnosće a chlěw. Přidruži so nowy sulski předmjet: ćěłozwučowanje.

Na spočatku 20. lětstotka wuknješe wjace hač 230 šulerjow na šuli. Šula bě po 32 lětach zaso přemała. Wot 1906 hač do 1926 dyrbjachu so tohodla druhe městnosće za šulsku potrjebu wotnajeć.

Hač do lěta 1937 bě sula ryzy serbska. Tu wuwučowaštaj mjez druhim Michał Nawka a Jan Andricki.

Šulerjo mějachu čisći a porjadnje zdrasćeni do šule přińć, holcy po přeću staršich w serbskej narodnej abo swětnej drasće.

Tak běštej Hańža Žofkec a Hańža Rjenšec poslednjej holcy, kotrejž chodźeštej swój cyły šulski čas wot 1928 -1936 w serbskej narodnej drasće do šule.

Po druhej swětowej wójnje započa so dnja 28. meje 1945 zaso wučba. Krótko po tym, dnja 25. awgusta 1945, zawjedźe so nowy šulski system.

Nětko wuwučowachu so předmjety serbšćina, němčina, ličenje, rysowanje, pisanje, prawopis, domiznowěda, spěwanje a ćěłozwučowanje. Bórze po tym přidruži so předmjet rušćina.

Wot lěta 1951 sta so Radworska z Centralnej šulu, małe wjesne šule dokołowokoło so zawrěchu. Nětko mějachu tu telko šulerjow, zo dyrbjachu so paralelne rjadownje zarjadować.

Šulerska ličba překroči 500, šula bě zaso přemała. Wučba so tež zaso w pódlanskich twarjenjach (w hosćencu, w hrodźe, na ryćerkuble a w něhdyšim konjencu) podawaše.

W lěće 1958 bu z Centralneje šule polytechniska wyša šula. Nětko podawachu so zaso wjace předmjetow.

1972 dotwari so prěni přitwark na sewjernej stronje.

 

Z druhim přitwarkom dósta šula w lěće 1982 tež moderne fachowe rumnosće za fyziku, chemiju a biologiju kaž tež za domiznowědu, ručne dźěło a šulsku zahrodu. Nimo toho zarjadowaštej so jědźernja a kuchnja. Wot lěta 1985 měješe šula samo swójsku rostlinarnju.

W časach razantneho techniskeho postupa bě Radworska šula prěnja w Budyskim wokrjesu z kompjuterowym kabinetom.

Wot 1990/91 změni so šulski system znowa: nowe běchu dźelenje do zakładneje a srjedźneje šule, wólba mjez profilemi a wjacore móžnosće přechoda na gymnazij. Srjedźnu šulu mózachu šulerjo pak z realno-, pak z hłownošulskim zakónčenjom wopušćić.

Po wróćicy lěttysaca instalowachu so nowe fachowe rumnosće za TC, WTH, PH, CH/BIO a informatiku.Nimo toho přewjedźechu so twarske naprawy nastupajo wohnjoškit. Stupacych šulerskich ličbow dla přitwari so zaso. Tutón přitwark so dnja 30.01 2012 swjatočnje přepoda.

žórło: Radwor- ze stawiznow wjesneje šule, Hańža Winarjec- Orsesowa, LND